Hepimizin severek tükettiği ve sağlıklı beslenmenin vazgeçilmezlerinden olan yumurta ile beyaz etin kaynağı tavuklarda verimlilik ve kalite; hayvanların beslenme, hijyen ve çevresel şartlarının yanı sıra, ırk özellikleri ile de yakından alakalıdır. Endüstriyel tavukçulukta hem yumurta üretimi hem de et üretimi için, en iyi genetik özelliklerin bir araya getirildiği damızlık tavuklar büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda, Yumurta Üreticileri Birliği Genel Başkanı İbrahim Afyon’dan damızlık yumurta tavukçuluğuna dair bilgiler aldık.

Damızlık Yumurta Nedir? Ticari Tavukçuluktan Farkı Nedir?

Türkiye’de kanatlı hayvan sektörü; yumurta tavukçuluğu, et tavukçuluğu (broiler) ve diğer kanatlı üretim dalları olmak üzere ayrılmaktadır. Yumurta tavukçuluğu, profesyonel ticari ve amatör ticari olarak ikiye ayrılır. Profesyonel ya da endüstriyel işletmeler, yüksek kapasiteye sahip olduklarından civciv ihtiyaçlarını kuluçkahanelerden karşılar. Ticari yumurta tavukçuluğunda kullanılan tavuklar, verimlilik açısından geliştirilen hibrit ırklardır. Son yıllarda, tüketici talepleri doğrultusunda organik, gezen tavuk ve köy yumurtası gibi alternatif üretim tercihleri de yaygınlaşmaya başlamıştır.

Damızlık Civciv ve Yumurta Nasıl Üretilir?

Kuluçkahanelerde üretilen civcivler, damızlık tavuklardan elde edilen döllü yumurtalardan çıkar. Bu damızlık tavuklar genellikle yurt dışından civciv veya döllü yumurta olarak ithal edilir. Ülkemizdeki damızlık çiftliklerinde üretilen döllü yumurtalar, hem civciv üretimi için kuluçkahanelere gönderilir hem de yurt dışına ihraç edilir. İthal edilen döllü yumurtalar birinci anaç olarak adlandırılırken, Türkiye’den ihraç edilenler ikinci anaç olarak bilinir. Tarım ve Orman Bakanlığı, yerli ırk geliştirme çalışmalarını sürdürüyor ve ülke koşullarına en uygun ırkları üretmeye devam ediyor.

Türkiye’de Damızlık Tesisleri ve Üretim

Türkiye genelinde 10 adet profesyonel damızlık-kuluçkahane tesisi bulunuyor. Bu tesislerden bazıları sadece yumurtacı civciv üretimi yaparken, bazıları ise etlik civciv (broiler) damızlığı üretimi gerçekleştirmektedir. Bu tesisler, özellikle Balıkesir, Bursa, İzmir, Konya, Kayseri ve Manisa gibi şehirlerde yoğunlaşmıştır.

Damızlık Yumurtanın Farkı ve Değeri

Damızlık yumurtalar, normal yumurtalardan daha değerlidir. Damızlık yumurtalar, kuluçka için kullanılır ve civciv üretimi sağlanır. Normal yumurtalardan 4-5 kat daha değerli olan bu yumurtalar, verimli civcivlerin yetiştirilmesinde kritik rol oynar. Türkiye’deki 135 milyon kapasiteye sahip yumurtacı tavuk sektörü, yılda 80 milyon civciv ile beslenmektedir. Ancak, ticari olarak kullanılan tavuk ırklarının yüzde 95’i ithal olup, yerli ırkların geliştirilmesi çalışmaları ise devam etmektedir. Özellikle gezen tavuk ve köy tavuğu üretimi, daha çok amatör düzeyde yapılmaktadır.